Sposoby kontroli kierowców zawodowych

Praca w roli kierowcy zawodowego jest marzeniem wielu osób. Warto jednak pamiętać, że taka działalność podlega różnym, często restrykcyjnym regulacjom. Jak sprawdzana jest aktywność kierowców zawodowych? Pierwszy sposób to kontrole drogowe, w czasie których uwaga odpowiednich służb skierowana jest głównie na dokumenty i posiadane uprawnienia. Inna metoda polega na weryfikowaniu czasu pracy i kontrolowaniu tego, czy ilość przepracowanych godzin jest zgodna z obowiązującymi normami prawnymi. 

Należy podkreślić, że odpowiednie przygotowanie do obu rodzajów kontroli leży zarówno w interesie samego kierowcy, jak i jego przełożonego. O czym więc należy pamiętać?

Kontrola drogowa – jak przebiega?

W większości przypadków kontrola kierowców zawodowych przybiera formę kontroli drogowej. Aby przejść cały proces pozytywnie, osoba prowadząca pojazd musi posiadać niezbędne dokumenty, w tym prawo jazdy, dowód rejestracyjny pojazdu, dowód rejestracyjny naczepy, list przewozowy (WZ lub CMR, który określa rodzaj towaru, jego ilość i odbiorcę), certyfikat euro (certyfikat określający normę, którą spełnia pojazd względem emisji spalin) oraz ewidencję czasu pracy. Warto dodać, że nawet jeśli prawo nie wymaga posiadania przy sobie danego dokumentu, to i tak warto się zaopatrzyć w jego papierową wersję. Dzięki temu czas kontroli może się znacznie skrócić.

Istnieje też grupa dokumentów, które należy posiadać jeśli nasza trasa obejmuje drogi poza granicami Polski, a także jeśli kierowcą jest obywatel innego kraju. Te dokumenty to m.in.:

• pismo potwierdzające, że pojazd jest w dyspozycji przedsiębiorstwa przewozowego,
• paszport, prawo do pobytu i pracy na terenie Unii Europejskiej oraz świadectwo kierowcy wydane przez Głównego Inspektora (w przypadku kierowców z Ukrainy, Białorusi lub z Rosji),
• dokumenty potwierdzające legalność zatrudnienia, otrzymywanie wynagrodzenia na odpowiednim poziomie, a także potwierdzające odprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne,
• w przypadku przewozu towarów wrażliwych niezbędny jest także numer nadania, 
• w przypadku towarów niebezpiecznych kierowca musi posiadać zaświadczenie ADR.

W Polsce wyróżniamy cztery główne organy, które są uprawione do kontrolowania pojazdów. Jest to policja, straż graniczna, służba celna i Inspekcja Transportu Drogowego.  

ITD a kontrola kierowców zawodowych

Szczególną rolę w weryfikowaniu kierowców zawodowych odgrywa ITD, czyli Inspekcja Transportu Drogowego. Kontrola przeprowadzana przez jej pracowników może być: 

• statyczna, co oznacza, że zatrzymanie pojazdu następuje na wyznaczonym punkcie znajdującym się w wykazie miejsc kontrolnych, 
• dynamiczna, co oznacza, że zatrzymanie pojazdu następuje z wykorzystaniem pojazdu służbowego, znajdującego się w ruchu na wyznaczonych odcinkach kontrolnych,
• mobilna, co oznacza, że proces jest wykonywany w zakresie elektronicznego poboru opłat na wskazanych punktach kontrolnych oraz poza tymi punktami (w grę wchodzi optymalizacja).

Uprawnienia inspektora ITD są jasno określone przepisami. W czasie kontroli może on:  

• wejść do pojazdu, który jest przedmiotem kontroli (w tym do jego kabiny, przyczepy, naczepy; ma też dostęp do podwozia, komory silnika oraz innych zamkniętych części pojazdu),
• sprawdzić stanu techniczny pojazdu za pomocą mobilnej stacji kontroli lub urządzeń diagnostycznych,
• zweryfikować nacisk osi, masy całkowitej oraz wymiarów pojazdu (przy użyciu wag stacjonarnych, przenośnych wag statycznych lub urządzeń do ważenia dynamicznego),
• mieć wgląd w dokumenty związane z prowadzeniem pojazdu oraz dokumenty związane z wykonywaniem zarobkowego transportu drogowego lub przewozu na potrzeby własne,
• zweryfikować przestrzeganie przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, 
• sprawdzić prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej, 
• zweryfikować jakość używanego paliwa (poprzez pobranie próbek ze zbiornika),
• sprawdzić stan trzeźwości kierującego.

Kontrola czasu pracy

Bardzo ważnym aspektem kontrolowania kierowców zawodowych jest sprawdzanie ich czasu pracy. Jest to kwestia ściśle uregulowana przez prawo polskie i europejskie. Jak długo dana osoba kieruje pojazdem? W jakich blokach czasowych pracuje? Jaka jest długość przerw? Odpowiedzi na te pytania szukają pracownicy Inspekcji Transportu Drogowego, którzy zwracają szczególną uwagę na tzw. ewidencję czasu pracy. Głównym źródłem danych są zapisy z tachografu, a także dokumenty dodatkowe, które opisują pozostałą aktywność kierowcy niezarejestrowaną przez urządzenie. 

Dlaczego kontrolowanie czasu pracy jest tak istotne? Oprócz przepisów prawnych w grę wchodzą także kwestie bezpieczeństwa. Kierowca, który nie przestrzega wyznaczonych dziennych, tygodniowych i dwutygodniowych norm staje się zagrożeniem dla innych uczestników ruchu. Zbyt długi czas pracy obniża jego koncentrację i zdolność do właściwej oceny sytuacji. 

Aby na bieżąco weryfikować stosowanie się do zasad, każdy pojazd wyposażony jest we wspomniany już tachograf, czyli urządzenie rejestrujące. Rozpoznaje ono cztery główne aktywności, czyli prowadzenia pojazdu, czas wykonywania innej pracy (np. pomocy przy rozładunku), czas dyspozycyjności (jazda, jako drugi kierowca), a także czas odpoczynku. 

Warto podkreślić, że w pojazdach wykorzystywane są coraz nowsze rozwiązania. Do najbardziej innowacyjnych możemy zaliczyć m.in. tachografy wyposażone w lokalizację GPS, która pozwala na dokładne rejestrowane położenia w momencie rozpoczęcia i zakończenia jazdy, a także co 3 godziny podczas pokonywania trasy. Niektóre urządzenia są wyposażone również w możliwość szybszego i bezprzewodowego odczytu niektórych danych, poprzez wbudowany model Bluetooth. Wszystko to sprawia, że transport staje się dziedziną bezpieczną, innowacyjną i zrównoważoną.